70. Carlos van Kan en Jelle Ris over pedagogische professionaliteit van leraren en schoolleiders

Onderwijs leiden met hart en ziel

Te gast is lector en onderzoeker Carlos van Kan, met wie ik samen met pedagogisch troubadour Jelle Ris spreek over pedagogische professionaliteit van leraren en schoolleiders. Het gesprek gaat vooral over de visie van Carlos op de pedagogische professionaliteit van leraren. Hij is cultuurpedagogisch geïnspireerd door Jan Dirk Imelman, van wie hij twee inzichten noemt. Het belang van de onderwijspedagogische of didactische driehoek van leraar, leerling en leerstof, of wereld, en de meest relevante vraag voor het curriculum: wie moet wat, hoe en wanneer onderwezen worden en waarom? Carlos zelf als leraar houdt enerzijds van cultuuroverdracht en denkt graag kritisch vanuit meerdere perspectieven en onderwijspedagogische legitimaties. Anderzijds heeft hij de eigen persoon van de leerling of student heel hoog en diens zelfstandig denken op het oog. Regelmatig valt daarom het woord antinomie, tegenstelling. De leraar wijst de leerling weliswaar op de wereld, maar de leerling mag, nee moet, daar zelf iets mee doen. Het begrip legitimatie kenmerkt hem ook. Carlos deed empirisch promotieonderzoek naar de legitimaties die leraren geven voor hun pedagogisch handelen in de klas. Hij ontdekte er zes: de persoonlijke, de zorg, de psychologische, de contextuele, de functionele en de kritische legitimatie. Hier is ook het pedagogisch prioriteitenspel op gebaseerd, een spel dat hij samen met Fedor de Beer heeft ontwikkeld. Momenteel werkt hij vanuit de drieslag: pedagogisch bewust worden van meerdere perspectieven, pedagogisch legitimeren, bijvoorbeeld vanuit die zes legitimaties, en tot slot daarmee congruent pedagogisch handelen. Schoolleiders die in gesprek met leraren goed pedagogisch kunnen legitimeren, doen tot slot de eigen aard van onderwijs meer recht. Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.