1 Bealtaine 2021 (Baile Átha Cliath)

Nuacht Mhall

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniú Lá Bealtaine. Is mise Liam Ó Brádaigh.

D’fhógair Céad-Aire Thuaisceart Éireann agus ceannaire an Pháirtí Aontachtaigh Dhaonlathaigh, Arlene Foster, go n-éireoidh sí as. Tháinig an fógra tar éis glaonna móra ón bpáirtí iomaíocht cheannaireachta a reáchtáil. Bhí Foster i gceannas ar an DUP ar feadh breis agus cúig bliana. Le déanaí, cháin baill a páirtí í mar gheall ar an gcaoi a dhéileáil sí leis an mBreatimeacht (agus go háirithe Prótacal Thuaisceart Éireann). Dhearbhaigh Edwin Poots go rithfidh sé don phost agus faoi láthair is eisean an t-iomaitheoir is mó a bhfuil dealramh leis.
Tugadh ómós don spásaire, Michael Collins, a fuair bás Dé Céadaoin ag nócha bliain d'aois. I 1969, rinne Collins píolótú ar an spásárthach Apollo 11 agus ba iad Neil Armstrong agus Buzz Aldrin na chéad fhir a shiúil ar an ngealach. Tugadh aithne air mar an fear is uaigní sa stair mar gheall ar a ról uathúil i dtuirlingt na gealaí. Tá fréamhacha na hÉireann ag Collins a théann ar ais chuig a sheanathair a bhog ó Dhún Mhánmhaí, iarthar Chorcaí go dtí na Stáit Aontaithe i 1860.
Chonacthas fomhuireán mór amach ó chósta Dhún na nGall maidin Déardaoin. Thóg Damien McCallig, innealtóir leis an Institiúd Mara ghrianghraif den fhomhuireán núicléach agus chuir sé ar Twitter iad, áit ar spreag siad díospóireacht. Tá radharcanna ar fhomhuireáin fíor-annamh chomh gar d’Éirinn. Tuairiscítear go n-úsáideann Cabhlach Ríoga na Breataine an bealach faoi uisce go minic. Tá ráiteas eisithe ag na fórsaí cosanta ag rá go raibh an fomhuirí lasmuigh d’Uiscí Críche na hÉireann agus nach bhfuil aon srian ar longa cogaidh atá ag feidhmiú ar an Mhuir Ard.

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

iomaíocht cheannaireachta - leadership contest

dearbhaigh - confirm

spásárthach - spacecraft

fréamhacha - roots

fomhuireán, fomhuirí - submarine

Cabhlach Ríoga - Royal Navy